Çarşamba Toplantısı

Yard. Doç. Dr. Murat Koraltürk

AVUKATLIĞIN TÜRKLEŞTİRİLMESİ VE 1924'DE İSTANBUL BAROSU'NDA YAPILAN TASFİYE

Özet

3 Nisan 1924’de TBMM’de kabul edilen 460 sayılı Muhamat Kanunu, hukuk düzeninin en önemli aktörlerinden olan avukatlara ve meslek örgütleri olan barolara dair Cumhuriyet döneminde yapılan ilk yasal düzenlemedir. Kanun, bu ilk olma özelliğinin yanı sıra bilhassa İstanbul Barosu’nda tasfiyeye imkân tanıyan geçici maddesi nedeniyle ayrıca üzerinde durulması gereken bir belgedir. Bu geçici maddeye göre, her baro bünyesinde Adliye Vekilince seçilecek beş üyeden oluşan “meclis-i tefrik” yani tasfiye komisyonu, baro üyelerinin kanunun avukatlık yapabilmek için şart koştuğu nitelik ve koşullara sahip olup olmadıklarını inceleyerek olmayanların barolardan çıkarılmaları, yani avukatlık yapmaktan menedilmeleri kararını alacaktır. Barodan çıkarılmaları kararı ile karşı karşıya gelen üyelerin kararın ilanından on beş gün içinde Adliye Vekâleti’ne itiraz hakları olduğu da bu geçici maddede ifade edilir. Bu maddeye göre Türkiye barolarına kayıtlı avukatların bir bölümünün meslekten menedildiği görülür. Bu süreçte özellikle İstanbul barosuna kayıtlı avukatlar arasında da tasfiye yaşanır.

Genel olarak gayrimüslimlerin avukatlık yapmalarını zorlaştıran, bazılarının ise yapmalarını engelleyen 460 sayılı Muhamat Kanunu, dolayısıyla avukatlık mesleği bu çalışmanın konusu değildir. Bu çalışmada söz konusu kanun ve bu kanuna dayanarak İstanbul Barosu’nda gerçekleştirilen tasfiyenin dayandığı milliyetçi söylem, ekonominin Türkleştirilmesi bağlamında ele alınacaktır.