Çarşamba Toplantısı

Yard. Doç. Dr. Murat Yeşiltaş

TÜRKİYE’Yİ KONUMLANDIRMAK: JEOPOLİTİK ZİHNİYET VE TÜRKİYE’DE ORDU

Özet

Bu tez Türkiye’de milliyetçilik, militarizm, istisnacılık ve askeri-odaklı güçlü devlet zihniyetlerinin bir parçası olan “jeopolitik akıllaştırmaların” tarihsel merkeziliğine yönelik eleştirel ve entellektüel bir pratik geliştirme girişimidir. Genel olarak eleştirel jeopolitik içinde yerleşmiş bir kavram olan ‘jeo-iktidar, özel olarak da Kemalist jeopolitik zihniyet kavramını sorunsallaştırmak suretiyle bu tez Türk Silahlı Kuvvetleri’nin resmi jeopolitik söylemini analiz etmektedir. Eleştirel jeopolitiğin kavramsal ve epistemolojik çerçevesine dayanan bu tez jeopolitiği verili coğrafi gerçekliğin doğal bir düşünme biçimi olarak ele almak yerine hayli ideolojik ve siyasileşmiş bir analiz biçimi olarak ele almaktadır.

 

Coğrafyanın siyaseti nasıl etkilediği şeklinde geleneksel bir sorudan kaçınarak bu tez Türk Silahlı Kuvvetleri’nin coğrafi/jeopolitik iddia ve önermelerinin bir aktör olarak ordurunun normal siyaset yapısı içindeki rolünü nasıl meşrulaştırdığını ve Türkiye’nin ulusal ve uluslararası kimliğini nasıl inşa ettiğini Kemalist ideoloji bağlamında incelemektedir. Tez söz konusu sorunsallaştırmayı üç düzeyde inceleyerek ortaya koyar. İlk olarak, coğrafya/jeopolitik ilişkisini bilgi ekseni (söylemler, bilimsel önermeler, felsefi - ahlaki önermeler) ile iktidar ekseninin (kurumlar, düzenleyici kararlar, yasalar, idari tasarruflar ve stratejiler) bir araya geldiği söylemsel yumakları TSK’nın jeopolitiği nasıl tanımladığı ve anladığını inceleyerek gösterir. İkinci olarak, Kemalizm/jeopolitik ilişkisini ulus-devlet mantığı içinde yeniden inşa edilen istisnalaştırılmış ve milliyetçi bir söylem olarak nasıl bir Türkiye jeopolitiği kurgusunun devreye sokulduğunu anlamak için inceler. Üçüncü olarak ise, var olan jeopolitik söylemin okullarda ve milli eğitim ideolojisine nasıl yerleştirildiğini inceleyerek gösterir.